W poprzednim artykule skupiliśmy się na otwieraniu pozycji według przykładowych mechanicznych reguł. Dzisiaj nieco więcej miejsca poświęcimy jej prowadzeniu i zamykaniu w taki sposób, aby całość tworzyła spójny system inwestycyjny.

Stworzenie skutecznego systemu mechanicznego nie jest łatwe, ale jest jak najbardziej możliwe. Dlatego jeżeli jesteśmy inwestorami krótkoterminowymi, gdzie silne wahania rynku i korzystanie z dźwigni finansowej utrudniają zachowanie spokoju i konsekwencji, warto spoglądać w kierunku podejścia mechanicznego.

Prowadzenie czy zamykanie pozycji?

Istnieją różne rodzaje systemów. Jedne przewidują konkretny sygnał wyjścia, który zamyka nam całą pozycję, podczas gdy inne zakładają, że pozostajemy na rynku przez cały czas, a sygnał zamknięcia pozycji jest równoznaczny z otwarciem pozycji w odwrotnym kierunku. Te ostatnie są jednak zdecydowanie rzadsze, dlatego skupimy się na pierwszym rodzaju systemów.

Podejście do prowadzenia i zamykania pozycji w niektórych przypadkach może oznaczać to samo. Dzieje się tak w sytuacji, gdy nasz system skonstruowany jest w myśl zasady ”tak długo, jak nie padnie sygnał zamknięcia pozycji, pozostaje ona otwarta”. Głównym założeniem jest tu pozostawienie rynkowi swobody tak długo, jak podąża on w zakładanym przez nas kierunku, a przynajmniej się nie cofa. Prowadzenie pozycji jest więc rodzajem stop lossa, którego nieustannie kontrolujemy. Jeżeli rynek nie zagrozi naszemu poziomowi obrony, pozycja pozostaje otwarta.

O zamykaniu pozycji możemy mówić wówczas, gdy przewidujemy w naszym systemie obecność zlecenia kasującego zyski, czyli take profit. Nie pozwalamy więc rynkowi na dowolność, ale mamy konkretny poziom, kiedy decydujemy się na zlikwidowanie całości pozycji, w założeniu robiąc to z zyskiem.

Istnieje jeszcze jeden sposób zamykania pozycji, niebędący ani stop lossem ani zleceniem take profit. Mowa o zamknięciu w oparciu o kryterium czasowe, np. pod koniec trzeciej giełdowej sesji od otwarcia naszej pozycji. Tego rodzaju podejście stosuje się najczęściej w zagraniach krótkoterminowych, jeżeli wcześniejsze testy na danych historycznych wykazują, że zasięg ruchu cenowego, na który decydujemy się ”polować” przyjmuje najwyższy punkt po określonym czasie.

Jak więc widać, kiedy myślimy o prowadzeniu i zamykaniu pozycji, możemy brać pod uwagę bardzo różne mechanizmy, w zależności od naszych potrzeb.

Elementy systemu muszą pasować do siebie i logiki systemu

System mechaniczny musi być wewnętrznie spójny i to na kilku polach. Dzięki temu ma on szansę na maksymalną skuteczność.

Podstawowym elementem jest dopasowanie elementów prowadzenia i zamykania pozycji do taktyki jej otwierania. Nie chodzi nam przecież o system, w którym otwieramy pozycję z zamiarem wykorzystania większej części trendu wzrostowego, aby zamknąć ją zaraz później w oparciu o krótkoterminowy sygnał techniczny. I w drugą stronę działa to podobnie, jeżeli nastawiamy się od razu na łapanie bardzo krótkoterminowych ruchów cenowych, warto zdawać sobie sprawę (najlepiej na podstawie backtestów), ile trwa ich przeciętny efekt.

Należy też wspomnieć o całej logice systemu, który konstruujemy. Jeżeli decydujemy się na opracowanie sygnału do otwarcia pozycji, zazwyczaj mamy na celu wykorzystanie jakiejś możliwej do zdefiniowania prawidłowości rynkowej. Może to być odbicie od wsparcia, może zakończenie korekty spadkowej i powrót do trendu wzrostowego, a może zupełnie krótkoterminowa zależność związana z aktywnością inwestorów w konkretnych porach dnia. Dlatego ważne jest, żeby parametry prowadzenia i zamykania pozycji wynikały z ruchu, który chcemy uchwycić i były do tego ruchu dopasowane. Dlatego też często spotyka się, że systemy otwierania i zamykania pozycji posiadają podobną charakterystykę, np. wynikają z podobnych zasad analizy technicznej.

Przykłady reguł prowadzenia i zamykania pozycji

Na powyższej grafice widzimy przykład systemu opartego na grze w konsolidacji. Inwestor zajmuje pozycję w dolnym ograniczeniu konsolidacji, w momencie w którym kurs wydaje się odbijać od wsparcia i wracać do wzrostów. Jednocześnie ustawia dwa zlecenia. Stop loss poniżej zasięgu konsolidacji, gdyż wtedy uznajemy, że dane wejście poniosło porażkę. Take profit tuż poniżej poziomu oporu, gdyż rynek nie zawsze dociera do poziomu oporu, niekiedy zawracając wcześniej.

Jak więc widzimy, inwestor w tej sytuacji nie oczekuje na wyłamanie się ceny z zasięgu konsolidacji. Nie jest to więc system wybiciowy, a jedynie służący do tradingu wewnątrz formacji. Gdybyśmy chcieli dopuścić możliwość korzystania z ruchu w górę, można zamykać część pozycji w momencie osiągnięcia poziomu take profit, a pozostałą część zabezpieczyć stop lossem kroczącym.

Innym ciekawym przykładem jest system wybiciowo-trendowy. Intencją inwestora jest łapanie ruchów cenowych o charakterze trendowym i korzystanie z nich tak długo, jak długo rynek kontynuuje marsz w danym kierunku. Jednocześnie takie systemy można oprzeć o bardzo proste, mechaniczne parametry.

Przykładowy sygnał otwarcia pozycji: wybicie 100-sesyjnego maksimum
Przykładowy stop loss kroczący: wybicie w dół 20-sesyjnego minimum
Przykładowy sygnał otwarcia pozycji krótkiej: wybicie 100-sesyjnego minimum
itp.

Jest to system mający w założeniu łapać trendy. Jeżeli kurs ustanawia nowe maksimum (np. ze 100 sesji), decydujemy się na otwarcie pozycji długiej. Jednocześnie prowadzimy stop lossa kroczącego po minimach z ostatnich 20 sesji. Jeżeli kurs spada niżej, pozycja jest zamykana.

Co ważne, tego rodzaju podejście może funkcjonować zarówno na świecach dziennych (ale wtedy czas przebywania na rynku może sięgać miesięcy), jak również na świecach intraday, np. godzinowych lub 15-minutowych.

Trzeci przykład dotyczy już wyłącznie notowań intraday. System zakłada odczekanie 30 minut na początku sesji, aby przetworzyły się wszystkie zlecenia i opadł ”kurz” towarzyszący zazwyczaj rynkowemu otwarciu. Wtedy inwestor zajmuje pozycję w kierunku, w którym rynek rusza w kolejnych 30 minutach. Może to być pozycja długa, może to być pozycja krótka.

Podstawowy wariant takiego systemu zakłada, że pozycja jest bezwzględnie likwidowana tuż przed zamknięciem sesji. Ale po drodze można wprowadzić wiele czynników dodatkowo obudowujących system. Może to być kroczący stop loss, może to być zamknięcie pozycji po zrealizowaniu założonego wcześniej zasięgu ruchu. Podobnie z otwieraniem pozycji, można ustalić jako moment decyzyjny wybicie z dwóch, trzech lub czterech pierwszych 15-minutowych sesji. Można określić ten parametr nie czasem, ale rozpiętością rynku liczoną w punktach lub procentach. Kombinacji jest bardzo dużo, a rolą inwestora jest odnaleźć to, co działa (lub porzucić system jako nieskuteczny).

Logika ponad losowość

Inwestorzy opracowali już tysiące wskaźników inwestycyjnych. Dlatego konstruując nasz system transakcyjny musimy wychodzić od założeń opartych w jakiejś logice, a dopiero później dopasowywać narzędzia, które pomogą nam daną logikę ubrać w system decyzji inwestycyjnych. Niejednokrotnie w testach historycznych może się zdarzyć, że pozytywne rezultaty dadzą bardzo odmienne narzędzia. Np. wejście w oparciu o oscylator, a wyjście w oparciu o średnią kroczącą. Takie kombinacje bywają bardzo ryzykowne, gdyż nie wiemy, czy faktycznie udało nam się dobrze odczytać jakąś rynkową prawidłowość, czy tylko wyłuskaliśmy dwa wskaźniki dające przypadkiem zgodne sygnały w danym okresie czasu.

Dlatego każdorazowo przed rozpoczęciem stosowania jakiejś strategii inwestycyjnej powinniśmy ją dobrze przemyśleć, dobrze przetestować i upewnić się, że nie stanowi ona, np. z racji wielkości stosowanych pozycji, zagrożenia dla portfela. Pamiętajmy też, że zaprezentowane w niniejszym tekście techniki otwierania, prowadzenia i zamykania pozycji mają jedynie charakter ilustracyjny i nie gwarantują skuteczności w ich praktycznym stosowaniu.